Ένα Ταξίδι Με Πολλές Εκπλήξεις

Η αδελφή Μαρία (κατά κόσμον Στυλιανή Κοσμίδου) μας αφηγήθηκε τα εξής: Ως γνωστόν κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή οι άνθρωποι που έφευγαν προτιμούσαν να επιστρέφουν στα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας απ΄ όπου ξεκίνησαν οι πρόγονοί τους. Τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας αποικίστηκαν από Ίωνες και Δωριείς. Οι Δωριείς -ισχυρίζονται οι ιστορικοί- ξεκίνησαν από την κυρίως Ελλάδα, είχαν πιο βαρειά προφορά  και ήταν λιγότερο εκλεπτυσμένοι. Οι Ίωνες ξεκίνησαν από τα νησιά, τα παράλια κλπ. Έτσι αποικίστηκαν και τα παράλια του Πόντου. Οι κυριότερες πόλεις ήταν η Τραπεζούντα, η Κερασούντα και η Αμισός ή Σαμψούντα ( από παραφθορά της έκφρασης «Εις την Αμισό»).
Η Τραπεζούντα ήταν η πανεπιστημιούπολη του Πόντου και άκμασε πριν ακόμη και από τη Σμύρνη. Την Τραπεζούντα την επιθυμούσαν και οι Αρμένιοι (η Αρμενία είναι στα βόρεια του Πόντου) και οι Πόντιοι (που ήταν πολυπληθέστεροι).
Επισκέφτηκα τα μέρη του Πόντου το καλοκαίρι του 1984. Η μητέρα μου ήταν από ένα κεφαλοχώρι του Πόντου κοντά στη Νικόπολη έξω από την Κερασούντα. Ο παππούς μου (ο πατέρας της μητέρας μου) επειδή είχε φούρνο, ήταν μέσα στη Νικόπολη. Σήμερα το μέρος ονομάζεται Σεμπίν Καραχισάρ. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού χωρίσαμε από το γκρουπ στη διαδρομή από την Τραπεζούντα στην Κερασούντα επειδή μια κυρία στραμπούληξε το πόδι της και καθυστερήσαμε για να τη βοηθήσουμε. Μπήκαμε σ΄ ένα φαρμακείο για να ζητήσουμε έναν επίδεσμο. Η φαρμακοποιός μας εξυπηρέτησε και δεν δέχτηκε χρήματα. Κάτι κατάλαβα… Αργότερα καταλάβαμε ότι ήταν κρυπτοχριστιανή, κόρη υψηλόβαθμου προςώπου της Τραπεζούντας. (Για ευνόητους λόγους δεν παραθέτουμε το αξίωμά του παρ΄ όλο που μας ειπώθηκε από την πληροφορήτριά μας.)
Στη διαδρομή προς την Κερασούντα ένας συνεπιβάτης στο λεωφορείο μου έκανε νόημα να πάω προς το πίσω μέρος του οχήματος. Εγώ φυσικά δεν πήγα, όμως καθώς κατεβαίναμε στάθηκε όρθιος στην πόρτα και μας ρώτησε πού θέλαμε να πάμε και πώς θα μπορούσε να μας βοηθήσει. Μας είδε διστακτικές και για να καταλάβουμε ότι είχε καλές προθέσεις κράτησε το πουκάμισό του μακρυά από το στέρνο του και μας έδειξε ένα χρυσό σταυρό που φορούσε. Μας είπε ότι είναι υπάλληλος στο … (και αυτή τη πληροφορία δε θα την παραθέσουμε για να μην δημιουργήσουμε πρόβλημα) και ίσως μπορούσε να μας φανεί χρήσιμος.
Του είπαμε ότι θέλαμε ταξί για τα χωριά των παππούδων μας και φρόντισε να μας βρεί ταξί και να κάνει την συνενόηση.
Ξεκινήσαμε αρχικά να επισκεφτούμε το χωριό του πατέρα μου, το Κατωχώρι. Καθ΄οδόν  προς το Κατωχώρι η μητέρα μου είδε το γεγλέ (κάτι σαν εξοχικό σπιτάκι) που είχαν οι γονείς της. Αυτό το σπιτάκι το πούλησε πριν το διωγμό ο παππούς μου (ο πατέρας της  μητέρας μου). Ο Τούρκος που το αγόρασε άρχισε  να βλέπει κάθε βράδυ στον ύπνο του τον Αη Γιώργη σε μια τεράστια πέτρα που υπήρχε. Γεμάτος ελπίδα έψαξε εκεί για λίρες,      βρήκε όμως ένα παλιό εκκλησάκι του Αη Γιώργη. Οι νέοι ιδιοκτήτες συνέχισαν να το χρηησιμοποιούν για χρόνια. Η μητέρα μου είδε εκεί μια ηλικιωμένη γυναίκα και τη ρώτησε από ποιούς είχαν αγοράσει το σπιτάκι. Η γυναίκα είπε το επίθετο της μητέρας μου! Επειδή δε οι Τούρκοι ήλεγχαν τους ιδιοκτήτες των Ελληνικών σπιτιών οι τωρινοί κάτοικοι είχαν μαζί τους τα συμβόλαια. Μας τα έδειξαν και είδαμε και την υπογραφή του παππού μου!
Το μέρος το εκμεταλλεύτηκαν πολύ ωραία! Η πευκόφυτη πλαγιά ήταν γεμάτη εστιατόρια όμως το χωριό ήταν ερημωμένο. Η εκκλησία ήταν αχυρώνας και παραδίπλα η κοινότητα στην οποία υπάρχουν και σήμερα καταγεγραμμένες όλες οι οικογένειες του χωριού (μ΄ ενέργειες των απογόνων των εκδιωχθέντων Ποντίων!)
Είχαμε κάποια τηλέφωνα και κανονήσαμε να βρεθούμε με τον κύριο Κ. για να μας ξεναγήσει. Αυτός μας συνόδευσε εως την Κερασούντα προκειμένου να επισκευτούμε και το χωριό καταγωγής της μητέρας μου στο οποίο ο κύριος Κ. συμπτωματικά παραθέριζε!                                  Όταν φτάσαμε στο σπίτι του κυρίου Κ. η μητέρα μου αναγνώρισε το πατρικό της! Όλα ήταν όπως τα είχαν αφήσει. Το σπίτι, ο φούρνος, το υφασματοπωλείο. Ούτε καρφί δε βάλανε τόσα χρόνια! Τα καρφιά στα παλιά ράφια, ίδια!         Καθώς η μέρα προχωρούσε αρχίσαμε να σκεφτόμαστε πού θα μπορούσαμε να μείνουμε      το βράδυ. Η μητέρα μου δυστυχώς είχε ξεχάσει το διαβατήριό της στο ξενοδοχείο. «Μη  στενοχωριέστε καθόλου είπε ο κύριος Κ. Και να είχατε το διαβατήριο δε θα σας αφήναμε να φύγετε.» Ανοίγει τα ντουλάπια και μας δείχνει τα στρώματα, τα υφαντά τα μιντέρια και τα στρωσίδια που είχαν για να μας δείξουν ότι μπορούσαν να μας φιλοξενήσουν. Η μητέρα μου λέει: «Αχ! νομίζω ότι είμαι δέκα χρονών και βλέπω το μέρος όπου κρύφτηκα για να γλιτώσω από τη σφαγή.» (Ο παππούς μου ήταν πολύ φιλόξενος και κατα τη  γενοκτονία των Αρμενίων που προηγήθηκε της ποντιακής είχε γλιτώσει δέκα Αρμεναίους. Οι Τούρκοι το έμαθαν από μια συγχωριανή. Έκαναν έρευνα στο σπίτι του και βρήκαν ένα δοχείο λίρες το οποίο το πήραν και για τιμωρία έσφαξαν μπροστά του τρεις από τους γιούς του. Αυτόν δεν τον πείραξαν. Περίμεναν να λυγίσει από τον πόνο και να τουρκέψει. Δεν λύγισε όμως … πέθανε από τον πόνο. Όταν η μάνα των παλικαριών -Σουλτάνα το όνομά της- γύρισε στο σπίτι από το γεγλέ και είδε νεκρά τα παιδιά της και τον σύζυγό της, πέθανε και αυτή. Η μητέρα μου ήταν κρυμμένη στο ντουλάπι και γλίτωσε …)
Εκείνο το βράδυ ανακαλύψαμε ότι οι Τούρκοι που μας φιλοξένούσαν ήταν συγγγενείς μας!  Η μητέρα του οικογενειάρχη ήταν αδελφή της γιαγιάς μου! Την είχαν πάρει οι Τούρκοι όταν οι Πόντιοι ετοιμαζόταν να φύγουν από τις εστίες τους. Δεν κατάφερε να γλιτώσει… ήταν εντυπωσιακή αρχοντογυναίκα μετρημένη στις κουβέντες και πανέμορφη!                               Πόσες αποκαλύψεις έγιναν σ΄ αυτό το ταξίδι! Και αυτοί οι «Τούρκοι» … Ξέρεις πώς μας άνοιξαν το σπίτι και πώς μας περιποιήθηκαν! Δεν μπορείς να φανταστείς!
(Μαρτυρία αδελφής Μαρίας, κατά κόσμον Στυλιανής Κοσμίδου)